روز زیارتی مخصوص حضرت رضا علیه السلام

علامه ی مجلسی می گوید :

زیارت حضرت رضا علیه السلام در روزهای مقدس اسلامی افضل است ؛ خصوصا روزهایی که اختصاص به آن حضرت دارد . مثل روز ولادت (11 ذی القعده) و روز شهادت آن حضرت (مطابق مشهور آخر ماه صفر) سپس از کتاب اقبال مرحوم سید بن طاووس استحباب زیارت آن حضرت را در روز 23 ذی القعده (طبق روایتی روز شهادت آن حضرت) نیز نقل می کند و در پایان می نویسد : استحباب زیارت آن حضرت در ماه رجب گذشت (بحار الانوار جلد 99 صفحات 43 و 44) . مرحوم محدث قمی روز 25 ذی القعده را نیز به این موارد ضمیمه کرده است .

تعریف زیارت

زیارت در لغت به معنای دیدن کردن، به دیدار کسی رفتن، و ... می باشد. به دیدار او رفت، از او دیدن کرد، هم معنای زیارت است.

اما در فرهنگ مذهبی در معنای نوعی دیدار خاص

(توام با اکرام) از قبور بزرگان و بزرگزادگان دینی اصلاح یافته است به گونه ای که از این لغت بلافاصله چنین معنایی به ذهن متبادر می شود. زائر اسم فاعل زیارت؛ به معنای زیارت کننده، و مزور اسم مفعول و به معنای زیارت شونده است.

تاثیر زیارت

زیارت از جمله حقایق معنوی است که از قانون خودش تبعیت می کند قانونی که ثابت و پابرجاست و همیشه عمل می کند . زیارت زائر و مزور را تحت تاثیر یکدیگر قرار می دهد در روایات بسیاری داریم که به زیارت اموات بروید اموات از اثر حضور شما چنین و چنان می شوند و ... همچنین به یاد مرگ افتادن و بیزاری از دنیا که ارمغان همیشگی قبرستانهاست، تاثیر مثبتی است که اموات بر زائرین می گذارند. کسی که دلتنگ عزیز از دست رفته است بیش از هر جایی در کنار مزار او آرام می گیرد اینها آثار واقعی زیارت است که کسی نمی تواند منکر آن باشد.

بنابراین، رابطه اثر پذیری در زیارت دوسویه است مگر اینکه یکی از طرفین انسان کامل باشد

(در اینجا مزور منظور است) و تحت تاثیر نقص های اطرافیان قرار نگیرد. در این فرض زائر تاثیر پذیرمطلق و مزور تاثیرگذار می شود و رابطه تاثیرگذاری یکسویه و به نفع زائر می گردد.

در روایات داریم که آرامگاه اولیای الهی بقعه ای از بقعه های بهشت است

. یعنی همانطور که بهشت محل وصال حقیقی به خداوند و سلامت و امنیت نفس و برآورده شدن آرزوها و ... است، حرمهای اولیای الهی نیز این چنین است و تا این اندازه موجب صفای روح و شفای دل می شود. کسی که آرامش روحانی را در حرم اهل بیت درک نمی کند و تاثیر نمی پذیرد باید در رفتار و زیارت خود تجدید نظر کند.

زیارت شونده ای که در این مکانهای مقدس قرار دارد چنان تاثیری بر روح زائر می گذارد که دعای او را نافذ در آسمانها قرار می دهد

. این آثار به تناسب عمق زیارت و ارتباط شخص با مزور ظهور پیدا می کنند. و ربطی به میزان گناهان ندارند بلکه به ارتباط و عمق زیارت بستگی دارند لذا عارفی که برای کسب ثواب، زیارت می کند کمتر تاثیر می پذیرد؛ تا عاشقی که با دلش ارتباط برقرار کرده است.

 جایگاه زیارت در اسلام

زیارت در اسلام در معنای مطلق کلمه (یعنی دیدار کردن از یکدیگر )، شایسته ، مورد سفارش و مستحب است در معنای زیارت قبور نیز همچنین است مخصوصا اگر مراد از قبور، مزار اولیای الهی باشد از رویاتی که در مورد زیارت اموات آمده است چنین استفاده می شود که اصلا تفاوتی بین زیارت زندگان و مردگان وجود ندارد. جز اینکه زنده وسیله ای برای رویت میت ندارد. در بین فرق و مذاهب مسلمان، تنها وهابیت بر این اعتقادند که زیارت قبور حرام است «همه فرق و مذاهب مسلمان به جز یك فرقه از حنبلی های متأخر به نام وهابیت، بر مشروعیت زیارت اتفاق نظر دارند. وهابی ها به استناد روایات بخاری به نقل از ابوهریره كه لا تشدّ الرجال إلاّ إلی ثلاثة مساجد : المسجد الحرام و مسجد الرسول و مسجد الاقصی(مزارات اهل البیت و تاریخها ، ص 15 )؛ «آهنگ زیارت جز به سوی مسجدالحرام ، مسجد الرسول و مسجد الاقصی جایز نیست»، ادعا می كنند كه زیارت و مشاهده قبور ائمه مسلمین (علیهم السلام) امری غیر شرعی و حرام است. این در حالی است كه علاوه بر سند روایت مذكور ، دلالت آن نیز محل اشكال است. در این روایت بحث از مسجد است نه صرف زیارت . از سویی دیگر بحث در مطلوبیت و استحباب زیارت سه مسجد فوق الذكر است نه حصر زیارت در آنها .(اقتباس از مقاله مندرج در سایت کتابخانه تخصصی حج)

در مذهب شیعه بیش از همه در باب زیارت و اهمیت آن سفارش شده است

. در تشیع، زیارت امام بعد از مرگ بنابر نقل ایشان مساوی با زیارتشان در حال حیات معرفی شده است و چنانچه اعتقاد به پایداری روح را بپذیریم حق جز این نمی تواند باشد مخصوصا که روح بیش از هر جایی به بدن و محل دفنش نظر و تعلق دارد. حضرت امام خمینی (ره) می فرماید:

ممکن است گفته شود که علاقه روح نسبت به بدن بعد از مرگ باقی است؛ زیرا بدن محل قرار و جایگاه رشد و پرورش او بوده است ، من می گویم

: برای نفس دو نوع علاقه نسبت به بدن وجود دارد: علاقه صوری و علاقه مادی. البته مرگ موجب قطع علاقه صوری می شود، لیکن علاقه مادی همچنان پایدار است و از همین جهت زیارت قبور تشریع و جایز شمرده شده است.

همچنین در این مورد امام رضا

(علیه السلام) فرمود: « هر امامی را در گردن پیروانش عهدی است كه وفای به آن عهد جز با زیارت قبور آن امامان تمام و كامل نمی شود .

‌ روز زيارتي مخصوص امام رضا (ع)

آخرين روزهاي ماه ذيقعده با توجه به منابعي كه از بزرگان شيعه در اختيار ما قرار گرفته داراي عناوين مبارك و مقدسي است ، در روز

23 ذيقعده كه روز زيارتي مخصوص امام رضا (ع) است همگان مي‌توانند با گفتن صل الله عليك يا ابالحسن، زائر امام رضا (ع) باشند.

از جمله عناوين مبارك و مقدس در روزهاي آخر ماه ذيقعده، روز زيارتي مخصوص امام رضا

(ع) و روز 25 اين ماه با عنوان دحوالارض يا روزي كه زمين به عنوان گسترش از نقطه‌ي آغازش مطرح است كه در اين رابطه بزرگان دين براي اين‌كه ما را متوجه فضيلت اين روزها كنند، مطالبي را بيان كرده‌اند.

از جمله اين شخصيت‌ها را سيد ابن طاووس دانست كه در كتاب اقبال‌الاعمال خود وظايف مسلمانان را به مناسبت ايام بيان كرده است و گفت

: اين عالم بزرگوار در بخش ماه ذيقعده مي‌گويد من در كتاب‌هاي بزرگان ديدم كه براي روز 23 اين ماه مساله‌ي مخصوص امام رضا (ع) را مطرح كرده‌اند. معمولا زيارت در حرم ائمه معصومين انجام مي‌گيرد اما در اين روز با آوردن دو كلمه‌ي «قرب» و «بعد» مي‌خواهد همه‌ي افراد را متوجه به آن مكان كند كه اگر در نزديك حرم هستيد به حرم مشرف شويد و اگر از آن دور هستيد و در هر جاي دنيا زندگي مي‌كنيد آن روز را با عنوان روز زيارتي مخصوص امام رضا (ع) توجه داشته باشيد.

بر اين اساس كيفيت زيارت بستگي به شرايط، امكانات و اختيارات زائر دارد كه اگر امكان داشته باشد زيارت‌هاي معروفي همچون زيارت جامعه، زيارت امين‌الله و غيره كه اين شأن را براي او فراهم مي‌كند به جاي آورد

.

حال چرا اين روز به عنوان روز زيارتي مخصوص امام رضا

(ع) ناميده شده است؟ علامه مجلسي در كتاب بحارالانوار در باب شهادت امام رضا (ع) نقل كرده كه برخي از افراد معتقدند آن حضرت در روز 23 ذيقعده به شهادت رسيده است اما در جامعه‌ي ما روز آخر ماه صفر به عنوان روز شهادت ايشان مطرح است. بايد گفت اين روز، روز زيارتي مخصوص ايشان ناميده شده است تا مردم با توجه كردن به ذات آن حضرت، نسبت به نقشي كه ايشان در ايجاد مدينه رضوي داشتند پي ببرند. امام رضا (ع) با آمدن به سمت مرو، يك مدينه دوم براي نشر معارف اسلامي ايجاد كردند كه به اصطلاح مدينه رضويه گفته مي‌شود، براي اين‌كه مردم اين معنا را در نظر بگيرند و نسبت به زحمات ايشان حالت شكر داشته باشند كه شايد اين عنوان را مطرح كرده‌اند تا در اين روز مخصوص به وجود مبارك امام رضا (ع) بيش از پيش توجه كنيم.

هم‌چنين با اشاره به تقارن اين روز با روز دحوالارض در

25 ذيقعده افزود: بزرگان دين بهترين اعمال را در اين روز، زيارت امام رضا (ع) مي‌دانند؛ چرا كه امام رضا (ع) موضوع توجه به دين را در حيطه‌ي خاور دور شروع كردند. همانند روز دحوالارض كه زمين از يك نقطه از زير آب خود را بيرون كشيد امام رضا (ع) نيز اسلام را در بخش خاور دور به طور گسترده نشان دادند